Γονικες αδειες σε ιδιωτικο και δημοσιο τομεα

Γονικές άδειες σε περιπτώσεις γαμου, διαζυγιου, μονογονεων, γεννησης και φροντιδας παιδιου.

Τι άδειες δικαιούνται οι γονείς σε ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα.

Οι γονικές άδειες αποτελούν έναν θεσμό που αναπτύχθηκε αρχικά με σκοπό τη διευκόλυνση της ανατροφής του παιδιού από την εργαζόμενη μητέρα χωρίς να παρεμποδίζεται η επαγγελματικής της εξέλιξη. Επειδή όμως είναι σαφές ότι σήμερα και οι δύο γονείς ασχολούνται και οφείλουν να ασχολούνται με το παιδί, συνεπώς θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι επιδιώχθηκε να αξιοποιείται και από τον πατέρα στο πλαίσιο των πολιτικών για την Ισότητα των Φύλων (Συνήγορος του Παιδιού ΔΣΔΠ του ΟΗΕ άρθρα 2,5,9 και 18 νόμος 2101/1992 (ΦΕΚ Α 166 )

Τα παρακάτω ισχύουν για όλους τους εργαζόμενους είτε στον Ιδιωτικό τομέα είτε στο Δημόσιο τομέα. Διαφορές υπάρχουν όπως είναι φυσικό στις διαδικασίες που είναι διαφορετικές καθώς επίσης και στον αρμόδιο για τις αποφάσεις χορήγησης τους ή όχι.

ΑΔΕΙΑ ΓΑΜΟΥ

Άδεια με αποδοχές 5 εργάσιμων ημερών (για πενθήμερη εργασία) και 6 εργάσιμων ημερών (για εξαήμερη εργασία) χορηγείται σε κάθε εργαζόμενο σε περίπτωση τέλεσης γάμου. Δεν συμψηφίζονται με τις ημέρες κανονικής αδείας. Για συγκεκριμένα επαγγέλματα προβλέπεται από κλαδικές συλλογικές συμβάσεις άδεια γάμου περισσότερων ημερών. (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 14 )

ΑΔΕΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ

Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται 2 εργάσιμες ημέρες άδειας με αποδοχές σε περίπτωση γέννησης παιδιού και για κάθε παιδί. Η άδεια αυτή δεν συμψηφίζεται με τις ημέρες κανονικής αδείας. (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 14 )

ΑΔΕΙΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

Οι εργαζόμενες μητέρες δικαιούνται άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων. Από αυτές οι 8 εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού (λόγω κυοφορίας) και οι υπόλοιπες 9 μετά τον τοκετό (λόγω λοχείας). 

Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί νωρίτερα από την αρχικά προβλεπόμενη ημερομηνία,το  υπόλοιπο των πρώτων 8 εβδομάδων χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να συμπληρωθούν οι 17 εβδομάδες της χορηγουμένης άδειας μητρότητας. 

Αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί αργότερα από την ημερομηνία που είχε αρχικά προβλεφθεί, τότε παρατείνεται η άδεια λόγω κυοφορίας –μέχρι τον τοκετό– χωρίς αντίστοιχη μείωση του χρόνου αδείας λόγω λοχείας. 

ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΑΔΕΙΑΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

Σε περίπτωση ασθενείας που προέρχεται από την κύηση ή τον τοκετό, η άδεια παρατείνεται ανάλογα (πριν ή μετά την περίοδο των 8 εβδομάδων), χωρίς όμως,ταυτόχρονη καταβολή επιδομάτων μητρότητας και ασθενείας.

(ΙΝΕ – ΓΣΕΕ, σελ 9-10) 

ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΑΔΕΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΑΙΔΙΟΥ 

Σε περίπτωση που η εργαζόμενη μητέρα δεν κάνει χρήση του δικαιώματός της για εφαρμογή μειωμένου ωραρίου ή λήψη αδείας θηλασμού και φροντίδας παιδιού, ο εργαζόμενος πατέρας δικαιούται να ζητήσει εφαρμογή μειωμένου ωραρίου ή χορήγηση αδείας για φροντίδα παιδιού. 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ

Δεν αποτελεί όμοια διευκόλυνση με την εννεάμηνη άδεια ανατροφής τέκνου που δικαιούνται οι δημόσιοι υπάλληλοι, ανεξαρτήτως φύλου, και εάν η μητέρα έχει κάνει χρήση της αδείας αυτής, δεν πρέπει να αφαιρείται από το εννεάμηνο το οποίο δικαιούται ο πατέρας. (Ο Συνήγορος του Πολίτη είχε επανειλημμένα διατυπώσει και εγγράφως την άποψη ότι, πρώτον, πρόκειται για άδεια μητρότητας, την οποία δικαιούνται μόνο μητέρες εργαζόμενες, ενώ οι άδειες ανατροφής είναι ατομικό δικαίωμα ενός εκάστου γονέα. 

Δεύτερον, το θέμα πρέπει να λυθεί κατόπιν συνεννόησης μεταξύ του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. 

Τέλος, το θέμα αυτό διαβιβάστηκε και στη Μονάδα Νομοθεσίας Ισότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προς διερεύνηση τυχόν παραβίασης διατάξεων του ευρωπαϊκού δικαίου. 

[Άρθρο 142 του Ν. 3655/2008(ΦΕΚ 58 Α/ 3‐4‐2008)] (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 9-10) 

Πολύ σωστή η πρακτική της κοινής δήλωσης των γονέων καθώς συμβάλει στην ανάπτυξη της από κοινού ευθύνης της ανατροφής. Σε πολλές περιπτώσεις οι γονείς μοιράζονται το δικαίωμα και τον χρόνο αυτό ανάλογα με τις υποχρεώσεις τους ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται ο χρόνος που λείπει ο καθένας τους από την εργασία του και μειώνονται οι επιπτώσεις στην καριέρα του. Συνέπεια που παλαιότερα είχε μόνο η γυναίκα – μητέρα. 

ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΑΝΑΤΡΟΦΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ (Άρθρο 50 του Ν. 4075/2012) 

Σκοπός είναι η εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς το παιδί μέχρι αυτό να συμπληρώσει τα έξι (6) χρόνια. Η γονική άδεια άρχισε να χορηγείται για πρώτη φορά το 1984 (Ν. 1483/1984) σε επιχειρήσεις ή υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα με τουλάχιστον 100 εργαζόμενους και αργότερα το 1988 επεκτάθηκε στις δημόσιες υπηρεσίες με το Π.Δ. 193/1988. Το 1993, η γονική άδεια επεκτάθηκε σε επιχειρήσεις ή υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα και σε δημόσιες επιχειρήσεις και τράπεζες με τουλάχιστον 50 εργαζόμενους.

ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ – ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ 

Ο εργαζόμενος γονέας έχει δικαίωμα γονικής άδειας ανατροφής του παιδιού μέχρις ότου συμπληρώσει την ηλικία των έξι (6) ετών, με σκοπό την εκπλήρωση των ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής προς αυτό. Για τη χορήγηση της γονικής άδειας ανατροφής οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν  συμπληρώσει ένα (1) χρόνο συνεχόμενης ή διακεκομμένης εργασίας στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων. 

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ 

Η γονική άδεια ανατροφής είναι άνευ αποδοχών, χορηγείται εγγράφως για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων (4) μηνών και αποτελεί ατομικό δικαίωμα κάθε γονέα, χωρίς δυνατότητα μεταβίβασης. Η γονική άδεια ανατροφής χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά,κατόπιν σχετικής αίτησης του εργαζομένου, στην οποία ορίζεται η έναρξη και η λήξη της. 

Για τη χορήγηση της γονικής άδειας ανατροφής παιδιού για κάθε ημερολογιακό έτος τηρείται σειρά προτεραιότητας των εργαζομένων,ενώ χορηγείται με απόλυτη 

προτεραιότητα σε περιπτώσεις γονέων παιδιών με αναπηρία, με μακροχρόνια ή αιφνίδια ασθένεια και μόνων γονέων λόγω θανάτου γονέα,ολικής αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ή μη αναγνώρισης τέκνων. Το δικαίωμα για γονική άδεια ανατροφής περισσότερων από ένα παιδιών είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, με την προϋπόθεση ότι μεσολάβησε ένας (1) χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων. 

Αν και οι δύο γονείς απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, με κοινή δήλωσή τους καθορίζεται ποιος θα κάνει πρώτος χρήση του δικαιώματος αυτού και για πόσο χρονικό διάστημα, ενώ η γονική άδεια ανατροφής τέκνου χορηγείται διπλάσια στον άλλο γονέα σε περίπτωση θανάτου γονέα, ολικής αφαίρεσης της γονικής μέριμνας ή μη αναγνώρισης τέκνου. Σε περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου ο κάθε γονέας διατηρεί αυτοτελές το δικαίωμα χορήγησης γονικής άδειας ανατροφής τέκνου. (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 15-16)

Είναι προφανές ότι η διατύπωση « άγαμο/η γονέα που έχει την επιμέλεια του τέκνου» αναφέρεται στην περίπτωση άγαμου/ης γονέα με παρένθετη μητρότητα /πατρότητα ή άγαμης μητέρας με μη αναγνωρισμένο τέκνο περιπτώσεις όπου η γονική μέριμνα και η επιμέλεια αφορούν μόνο ένα γονέα και επομένως είναι το ίδιο είτε αναφερθούμε στην επιμέλεια είτε στην γονική μέριμνα. 

Φυσικά ορθότερο θα ήταν να διατυπωθεί ως γονική μέριμνα αφού αποτελεί υπερκείμενη έννοια της επιμέλειας  και είναι σαφές ότι ανήκουν και οι δύο στον ούτως ή άλλως μοναδικό σε αυτές τις περιπτώσεις γονέα.

ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΜΟΝΟΓΟΝΕΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ

Πέραν των αδειών που προβλέπονται από άλλες διατάξεις, άδεια έξι (6) ημερών ανά έτος με αποδοχές  χορηγείται στους εργαζομένους που έχουν χηρέψει και στον άγαμο/η γονέα που έχει την επιμέλεια του τέκνου. 

Γονέας με τρία (3) παιδιά ή περισσότερα, δικαιούται άδεια οκτώ (8) εργάσιμων ημερών. Η άδεια αυτή  χορηγείται λόγω αυξημένων αναγκών φροντίδας των παιδιών,ηλικίας μέχρι 12 ετών συμπληρωμένων, χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά έπειτα από συνεννόηση με τον εργοδότη σύμφωνα με τις ανάγκες του γονέα και δεν πρέπει να συμπίπτει χρονικά με την αρχή ή το τέλος της ετήσιας κανονικής άδειας (ΕΓΣΣΕ 2002‐2003,άρθρο 7). (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 15-16)

ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΔΕΙΑ 

Οι εργαζόμενοι με παιδιά ηλικίας μέχρι 16 ετών που είναι μαθητές στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης (συμπεριλαμβανομένου και του νηπιαγωγείου) δικαιούνται να απουσιάζουν ορισμένες ώρες ή ολόκληρη ημέρα από την εργασία τους για να επισκεφτούν το σχολείο των παιδιών τους. Η άδεια αυτή χορηγείται με αποδοχές και μπορεί να φτάσει τις τέσσερις (4) ημέρες τον χρόνο για κάθε παιδί (ΕΓΣΣΕ 2008‐2009). 

Η άδεια αυτή χορηγείται τμηματικά και ποτέ δεν ξεπερνά τη μία (1) εργάσιμη ημέρα. Χορηγείται πάντοτε τμηματικά και ποτέ για περισσότερο από μία (1) εργάσιμη ημέρα κάθε φορά. Η άδεια για την παρακολούθηση σχολικής επίδοσης δεν συμψηφίζεται με άλλες άδειες που δικαιούται ο εργαζόμενος. 

Ο αριθμός των απασχολουμένων στην επιχείρηση και το εάν ο άλλος γονέας του τέκνου εργάζεται ή όχι εκτός σπιτιού δεν έχει καμία επίπτωση στο δικαίωμα άδειας για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης. 

Στην περίπτωση που και οι δύο γονείς εργάζονται, από κοινή συμφωνία τους προκύπτει ποιος θα κάνει κάθε φορά χρήση του δικαιώματος αδείας για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης. (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 17 ) 

ΑΔΕΙΑ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΕΛΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Στην περίπτωση ασθένειας εξαρτώμενων μελών της οικογένειας ο εργαζόμενος δικαιούται άδεια υπό την προϋπόθεση ότι απασχολείται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε επιχείρηση ή εκμετάλλευση, ανεξάρτητα αν έχει συμπληρώσει υπηρεσία 1 έτους στον ίδιο εργοδότη. 

Εξαρτώμενα πρόσωπα θεωρούνται: 

Α) Τα παιδιά μέχρι 16 ετών –φυσικά ή υιοθετημένα– και τα παιδιά άνω των 16, εφόσον πάσχουν από βαριά ασθένεια ή φέρουν αναπηρία. 

Β) Σύζυγος που δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί. 

Γ) Γονείς ή ανύπαντρα αδέλφια που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν. 

Η άδεια ασθενείας μελών της οικογένειας χορηγείται χωρίς αποδοχές, εφάπαξ ή και τμηματικά και η διάρκειά της δεν μπορεί να ξεπεράσει τις έξι (6) εργάσιμες ημέρες κάθε ημερολογιακό έτος, εάν ο δικαιούχος προστατεύει ένα παιδί, με δυνατότητα αύξησής της σε οχτώ (8) εργάσιμες ημέρες, εάν ο δικαιούχος προστατεύει δύο παιδιά, και σε 14 εργάσιμες ημέρες, αν προστατεύει τρία (3) παιδιά και πάνω (ΕΓΣΣΕ 2008‐2009 άρθρο 5). (ΙΝΕ – ΓΣΕΕ , σελ 13 )

Αναλυτικότερα όλες τις κατηγορίες των αδειών μπορείτε να τις διαβάσετε στο ΓΟΝ.ΙΣ. και στο ΙΝΕ-ΓΣΕΕ